Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
BIAŁA RAWSKA

Cmentarz żydowski w Białej Rawskiej znajduje się ok. 650 m na północny zachód od centrum miejscowości, ok. 100 m od ul. Polnej. Cmentarz zajmuje działkę o nieregularnym kształcie i powierzchni 1,35 ha.

Data założenia cmentarza nie jest znana. Z pewnością istniał już pod koniec XVIII w., co potwierdza zachowany fragment nagrobka z 1791 roku.

archiwalne zdjęcie wykonane na cmentarzu żydowskim w Białej Rawskiej archiwalne zdjęcie wykonane na cmentarzu żydowskim w Białej Rawskiej archiwalne zdjęcie wykonane na cmentarzu żydowskim w Białej Rawskiej archiwalne zdjęcie wykonane na cmentarzu żydowskim w Białej Rawskiej

Cmentarz przed wojną i po jej zakończeniu (źródło: Księga Pamięci Białej Rawskiej)

Przypuszczalnie podczas drugiej wojny światowej rozpoczął się proces dewastacji cmentarza, kontynuowany w kolejnych dekadach. 7 grudnia 1967 r. Minister Gospodarki Komunalnej - w następstwie uchwały Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Białej Rawskiej z 7 marca 1967 r. - podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza. W dołączonej dokumentacji podano, że cmentarz jest własnością Skarbu Państwa, ma powierzchnię 13500 m kw., ostatni pogrzeb odbył się w 1941 roku.

W obrębie cmentarza znajduje się nie mniej niż kilkadziesiąt nagrobków w różnym stanie zachowania. Dostęp do większości z nich uniemożliwiają gęste zarośla. W ostatnich latach z inicjatywy Izraela Meira Gabaja na cmentarzu wzniesiono pobielony nagrobek skrzyniowo-tablicowy, upamiętniający cadyka Awrahama Mosze syna Symchy Bunima z Przysuchy, zm. 27 grudnia 1829 r. (1 tewet 5590). Na jego macewie wyryto inskrypcję: "Ten kamień stoi w miejscu ohelu nauczyciela i mistrza, świętego męża pana Awrahama Mosze z Przysuchy, syna nauczyciela i mistrza, świętego męża pana Bunema z Przysuchy, niech jego zasługi nas ochraniają. Stowarzyszenie Ohele cadyków pod przewodnictwem nauczyciela i mistrza Izraela Meira Gabaja" (tłum. Anna Kulpa). Teren cmentarza jest nieogrodzony i nieoznakowany.

Brak danych o statusie własnościowym cmentarza. Obiekt jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz do rejestru zabytków nieruchomych województwa łódzkiego.

Cmentarz żydowski w Białej Rawskiej Nagrobek cadyka Awrahama Mosze syna Symchy Bunima  na cmentarzu żydowskim w Białej Rawskiej Nagrobek cadyka Awrahama Mosze syna Symchy Bunima  na cmentarzu żydowskim w Białej Rawskiej Macewa Natanan Dawida Jabolewicza na cmentarzu żydowskim w Białej Rawskiej
foto: Dariusz Grochal foto: Dariusz Grochal foto: Krzysztof Bielawski foto: Krzysztof Bielawski
Macewa na cmentarzu żydowskim w Białej Rawskiej Macewa na cmentarzu żydowskim w Białej Rawskiej Macewa na cmentarzu żydowskim w Białej Rawskiej Macewa na cmentarzu żydowskim w Białej Rawskiej
foto: Krzysztof Bielawski foto: Krzysztof Bielawski foto: Krzysztof Bielawski foto: Krzysztof Bielawski

Groby cadyków z Białej Rawskiej znajdują się także na cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej. W kwaterze 47 znajduje się ohel, w którym złożono ciało zmarłego w 1910 r. Aharona Cwi syna Dow Berisza. Dwóch innych cadyków pochodzących z Białej Rawskiej pochowano w kwaterze 12, tuż obok Jehoszuy, przywódcy chasydów z Ostrowi Mazowieckiej. Po prawej stronie nagrobka Jehoszuy znajduje się macewa jego zięcia Icchaka Jakowa z Białej Rawskiej, syna Natana Dawida z Szydłowca, autora dzieł religijnych Diwre Bina oraz Jeszar Lew. Po lewej stronie grobu Jehoszuy spoczywa Meir Salomon Szlomo z Międzyrzecza, syn Icchaka Jakowa z Białej Rawskiej, zamordowany w 1942 roku w Warszawie. Natomiast w ohelu cadyków wareckich w kwaterze 32 pochowano Jakowa Jehudę z Warszawy, po śmierci Dow Berisza - cadyka w Białej Rawskiej.

tekst: K. Bielawski
Źródło:
AAN, Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, sygn. 9/40, Decyzje o zamknięciu cmentarzy i przeznaczeniu ich na inny cel w województwie łódzkim.
Fijałkowski P., Żydzi w województwach łęczyckim i rawskim w XV-XVIII w., Warszawa 1999.

groby cadyków z Białej Rawskiej na cmentarzu w Warszawie groby cadyków z Białej Rawskiej na cmentarzu w Warszawie groby cadyków z Białej Rawskiej na cmentarzu w Warszawie ohel cadyków wareckich
Ohel Aharona Cwi
syna Dow Berisza
Tablica
epitafijna
Grób Ichaka Jakowa
i Meira Szlomo
Ohel cadyków
wareckich
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecję.
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas