Kliknij, aby dodaæ stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieæ księga gości napisz do nas
B£ONIE    

Cmentarz ¿ydowski w B³oniu znajduje siê ok. 1,2 km na pó³noc od Rynku, przy ul. Polnej. Cmentarz zajmuje dzia³kê geodezyjn± nr 143201 4.0008.21, na planie zbli¿onym do kwadratu, o powierzchni 3415 m kw.

Dok³adna data za³o¿enia cmentarza nie jest znana, prawdopodobnie powsta³ w po³owie XIX w., wraz z rozwojem osadnictwa ¿ydowskiego w B³oniu.

Latem 1940 r. na cmentarzu pochowano kilkunastu ¿o³nierzy polskich wyznania moj¿eszowego, poleg³ych podczas kampanii wrze¶niowej. Ich szcz±tki zosta³y wcze¶niej ekshumowane z polowych mogi³.

Prawdopodobnie ju¿ podczas drugiej wojny ¶wiatowej rozpoczê³a siê dewastacja cmentarza. W 1947 r. Zarz±d Miejski B³onia zabra³ bramê cmentarn±. 7 sierpnia 1948 r. Centralny Komitet ¯ydów w Polsce zawar³ umowê przedwstêpn± z Uniwersaln± Gminn± Spó³dzielni± "Samopomoc Ch³opska" w B³oniu w sprawie ogrodzenia cmentarza jako formy rozliczenia za sprzeda¿ placu po synagodze przy ul. Rokickiej. Ogrodzenie o d³ugo¶ci 225 m mia³o byæ wykonane z ceg³y, zwieñczone drutem kolczastym. Prawdopodobnie do zawarcia umowy nie dosz³o ze wzglêdu na nieuznawanie przez komunistyczne w³adze ci±g³o¶ci prawnej miêdzy przedwojennymi gminami wyznaniowymi a powojennymi organizacjami ¿ydowskimi. Dziêki fotografii znajduj±cej siê w zbiorach ¯ydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma wiadomo, ¿e w latach 60-tych na jego terenie znajdowa³o siê co najmniej kilkadziesi±t stoj±cych macew.

Cmentarz ¿ydowski w B³oniu w latach sze¶ædziesi±tych
Autor zdjêcia nieznany. Fotografia ze zbiorów ¯ydowskiego Instytutu Historycznego.

Jeszcze na pocz±tku XXI w. cmentarz znajdowa³ siê w¶ród pól, z dala od zabudowy. W ci±gu kolejnych lat przy ul. Polnej powsta³o osiedle domów jednorodzinnych, dochodz±ce do dzia³ki cmentarnej.

W marcu 2011 r. autor niniejszego tekstu wykona³ zdjêcia wszystkich 35 zachowanych nagrobków. Na podstawie dokumentacji fotograficznej odczytano personalia zmar³ych i spis wraz ze zdjêciami umieszczono na portalu Wirtualny Sztetl.

W kwietniu 2013 r. nieznany sprawca - niewykluczone, ¿e wspomagany przez inne osoby - doszczêtnie rozbi³ wszystkie stoj±ce macewy. O sprawie zosta³a powiadomiona policja oraz Komisja Rabiniczna ds. Cmentarzy. Zniszczone nagrobki zabrano z cmentarza i zabezpieczono w magazynie policji. Osoby mog±ce mieæ wiedzê na temat tego zdarzenia oraz mog±ce przyczyniæ siê do ustalenia jego okoliczno¶ci proszone s± o kontakt z Wydzia³em Kryminalnym Komendy Powiatowej Policji dla Powiatu Warszawskiego Zachodniego z siedzib± w Starych Babicach - tel. 22 604 32 22 lub ca³odobowo z dy¿urnym Komendy Powiatowej Policji dla Powiatu Warszawskiego Zachodniego z siedzib± w Starych Babicach - tel. 22 752 80 00.

W pa¼dzierniku 2013 r. na filarach bramy zosta³y umieszczone dwie tablice, informuj±ce o istnieniu w tym miejscu cmentarza oraz upamiêtniaj±ce pochowanych na cmentarzu ¿o³nierzy Wojska Polskiego, poleg³ych we wrze¶niu 1939 r. Sponsorem tablic by³ pragn±cy zachowaæ anonimowo¶æ mieszkaniec Larchmont w Stanach Zjednoczonych. Tablice umie¶cili: Robert Augustyniak z nieformalnej grupy "Ulica ¯ydowska" z Grodziska Mazowieckiego oraz autor niniejszego tekstu. Monta¿ zapewni³a firma Project Tech z Milanówka.

Obecnie na cmentarzu znajduj± siê pojedyncze macewy z inskrypcjami oraz kilkana¶cie betonowych i piaskowcowych elementów konstrukcyjnych zniszczonych grobów. Zachowa³y siê tak¿e betonowe filary bramy. W 2016 r. Europejska Inicjatywa na rzecz Cmentarzy ¯ydowskich (ESJF) we wspó³pracy z Gmin± Wyznaniow± ¯ydowsk± w Warszawie zbudowa³a nowe ogrodzenie cmentarza.

tekst: K. Bielawski

Cmentarz ¿ydowski w B³oniu w 2011 r.
B³onie - cmentarz ¿ydowski przed zniszczeniem B³onie - pot³uczona macewa B³onie - pot³uczona macewa B³onie - pot³uczona macewa
foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski
B³onie - cmentarz ¿ydowski przed zniszczeniem B³onie - cmentarz ¿ydowski przed zniszczeniem B³onie - cmentarz ¿ydowski przed zniszczeniem B³onie - cmentarz ¿ydowski przed zniszczeniem
foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski
B³onie - cmentarz ¿ydowski przed zniszczeniem B³onie - cmentarz ¿ydowski przed zniszczeniem B³onie - cmentarz ¿ydowski przed zniszczeniem B³onie - cmentarz ¿ydowski przed zniszczeniem
foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski
Cmentarz ¿ydowski w B³oniu w 2013 r.
B³onie - cmentarz ¿ydowski po dewastacji B³onie - cmentarz ¿ydowski po dewastacji B³onie - cmentarz ¿ydowski po dewastacji B³onie - cmentarz ¿ydowski po dewastacji
foto: Agnieszka Nieradko foto: Agnieszka Nieradko foto: Agnieszka Nieradko foto: Agnieszka Nieradko
B³onie - cmentarz ¿ydowski po dewastacji B³onie - cmentarz ¿ydowski po dewastacji B³onie - cmentarz ¿ydowski po dewastacji B³onie - cmentarz ¿ydowski po dewastacji
foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wygl±dzie przed wojn± i po jej zakoñczeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajduj±cych siê poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecjê.
Teksty i zdjêcia s± chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materia³ów mo¿liwe wy³±cznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieæ księga gości napisz do nas