Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
ŚWIDNICA    

W Świdnicy na przestrzeni wieków istniały dwa cmentarze żydowskie. Pierwszy z nich, funkcjonujący w okresie średniowiecza i wzmiankowany we wspomnianym wcześniej liście księżnej Anny z 1370 r., był usytuowany w okolicach szosy strzegomskiej. Wiadomo, że istniał on już w drugiej połowie XIII w., na co dowodem jest macewa z 1289 r. Nekropolia ta przetrwała do 1454 r, kiedy król Jan Luksemburski przekazał ją miastu wraz z całym pożydowskim mieniem. Wiadomo, iż nagrobki z tego cmentarza zostały wykorzystane jako materiał budowlany. Trzy z nich odnaleziono po latach; obecnie znajdują się w świdnickim Ratuszu w Muzeum Dawnego Kupiectwa.

Średniowieczna macewa w Muzeum Dawnego Kupiectwa w Legnicy

Nagrobek Chany córki Icchaka, zmarłej 20 cheszwan 5050, tj. 5 XI 1289 r.
Kamień nagrobny został odnaleziony w 1872 r. w chodniku.
Przy przenoszeniu został uszkodzony, tekst inskrypcji znany jest ze starych opisów i zdjęć.

Pomnik... niewiasty pani Chany, córki pana Icchaka,
która zmarła 20 marcheszwan 50 według rachunku szóstego tysiąclecia.
Niech dusza jej związana będzie w węzełku życia.

Średniowieczna macewa w Muzeum Dawnego Kupiectwa w Legnicy
Nagrobek Druchny córki Sabataja, zmarła 12 elul 5122, tj. 2 IX 1362 r.
Macewa odnaleziona w połowie lat siedemdziesiątych XX w. na skarpie przy ul. Wrocławskiej.

Biada mi i płaczę nad śmiercią mej żony, pani Druchny córki uczonego pana Sabataja.
Bo nadszedł dzień spoczynku, bo w ciągu tygodnia czterech synów swych urodziła,
12 elul 122 według rachunku tysiąclecia szóstego.
Niech będzie zmarłej cześć.
Niech dusza jej związana będzie w węzełku życia. Amen. Sela.

Średniowieczna macewa w Muzeum Dawnego Kupiectwa w Legnicy
Nagrobek Icchaka syna Sabataja, zmarł 17 elul 5142, tj. 27 VIII 1382 r.
Kamień obtłuczony w górnej jego części,
został odnaleziony w 1988 r. obok fontanny na rogu Rynku i ul. Pułaskiego;
użyto go najprawdopodobniej jako budulca do fundamentów pręgierza.

... wierny pan Icchak syn pana Sabataja; który odszedł do do wieczności
w środę 17 elul "z płaczem" [142] do połączenia się w szóstym tysiącleciu.
Niech dusza jego związana będzie w węzełku życia. Amen. Amen. Amen. Sela.

Drugi cmentarz żydowski w Świdnicy istnieje od 1815 r. i ma powierzchnię 0,4 ha. Znajduje się przy skrzyżowaniu ul. Esperantystów z ul. Stęczyńskiego, na szczycie niewielkiego wzgórza. Jest otoczony murem z ażurowym wykończeniem, ale po bramie i furtce pozostały tylko słupy. Nie zachowała się także umieszczona na ogrodzeniu w latach dziewięćdziesiątych tabliczka informacyjna. Ogrodzenie nie jest oryginalne, zostało ustawione w przeciągu kilku ostatnich lat. Zaraz po wejściu na teren cmentarza zaczyna się długi szpaler drzew prowadzący w głąb nekropolii. Nie tylko w tym miejscu, ale na całym terenie cmentarza, drzewostan jest najlepiej zachowanym elementem tego miejsca. Za wejściem z lewej strony znajdują się powojenne nagrobki. Większość z nich jest zdewastowana, brak tablic inskrypcyjnych, a te wciąż istniejące są albo niekompletne, albo już słabo czytelne. Idąc tą ścieżką w głąb można odnaleźć szczątki przedwojennych nagrobków, ale są one w jeszcze gorszym stanie niż te nowsze. Niektóre z nich nie mają w ogóle tablic inskrypcyjnych, po innych pozostały tylko niewielkie pagórki. Zachował się - choć w 1/3 zniszczony - znacznej wielkości nagrobek z niemiecko-hebrajską inskrypcją; niestety stopień uszkodzenia uniemożliwia rozszyfrowanie daty śmierci i nazwiska osoby tam pochowanej. Przy głównej alei prowadzącej w głąb cmentarza znajduje się niewielka płyta pamiątkowa ze słabo już czytelnym napisem: "19 IV 1943 W XX ROCZNICĘ POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM. OFIAROM FASZYZMU CZEŚĆ ICH PAMIĘCI ŚWIDNICA 19 IV 1963."

Idąc tą aleją w głąb odnajdujemy przedwojenne nagrobki. Wśród krzewów i traw można dostrzec kilkanaście nagrobków; wszystkie zniszczone, niemal wszystkie bez płyt inskrypcyjnych. Widok bardzo przygnębiający. Na końcu alei znajduje się bardzo dobrze zachowany granitowy grobowiec. Niestety pomalowany, bez płyty inskrypcyjnej, częściowo rozkopany.

Cmentarz we wrześniu 2005 r. był sprzątany z inicjatywy Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego przez gimnazjalną młodzież. Niestety obecnie nie widać efektów tych wysiłków. Pięknie usytuowany na wzniesieniu cmentarz, ze wspaniale zachowanym drzewostanem, nie zdołał obronić się przed wandalami i złodziejami. Widok nekropolii z zewnątrz robi wielkie nadzieje co do jego wnętrza. Niestety wewnątrz odnajdujemy tylko skorupki historii.

tekst & zdjęcia: Małgorzata Frąckowiak
W tekście wykorzystano materiały autorstwa Horsta Adlera, Macieja Łagiewskiego i Tomasza Jamroga.
Tłumaczenia macew: M. Wodziński, Hebrajskie inskrypcje na Śląsku XIII - XVIII wieku, Wrocław 1996.
Kliknij tu by obejrzeć film video nagrany na tym cmentarzu

Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecję.
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas