Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
TUSZYN

Cmentarz żydowski w Tuszynie - zwany przez starszych mieszkańców "kircholem" - jest oddalony około 2,9 km na północny zachód od centrum miejscowości, znajduje się u zbiegu ul. Jodłowej i ul. Wczasowej. Cmentarz zajmuje działkę na planie zbliżonym do trapezu, dłuższym bokiem przylegającym do ul. Jodłowej, o powierzchni około 0,41 ha.

Data założenia nie jest znana - cmentarz powstał prawdopodobnie nie później niż w piątej dekadzie XIX w., co potwierdzają dochody z pokładnego, wyszczególnione w Etacie Kasy Bóżnicznej na lata 1845-1847.

Tuszyn - deportacja ludności żydowskiej
Cmentarz w Tuszynie w 1937 lub 1938 r. Zdjęcie z kolekcji Chaima Fuksa

Przypuszczalnie podczas drugiej wojny światowej rozpoczął się proces dewastacji cmentarza, kontynuowany w kolejnych dekadach. Na początku lat 50. jego teren znalazł się w obrębie Ośrodka Wypoczynkowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W 1952 r. łódzki oddział Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce w piśmie do Zarządu Głównego informował: "W Tuszynie trotuary wyłożone są nagrobkami. Na ogrodzonym cmentarzu kąpielowicze z pobliskiego basenu urządzają sobie coś w rodzaju chłodni. Doszły nas również słuchy, że planuje się zbudowanie jakiegoś obiektu na cmentarzu". W wyniku zniszczeń wszystkie naziemne elementy cmentarza uległy zatarciu. Nagrobki wykorzystano m.in. do budowy muru prywatnej posesji przy ul. Poprzecznej 14.

W 2019 r. zabudowania przy ul. Poprzecznej zostały zburzone, a nagrobki wywiezione w nieustalone miejsce. Od 2019 r. z inicjatywy miejscowego nauczyciela Roberta Kobylarczyka na cmentarzu wykonywane są podstawowe prace porządkowe. W 2020 r. dzięki staraniom Roberta Kobylarczyka w narożniku cmentarza ustawiono głaz, na którym umocowano ufundowaną przez Moshe Lasmana tablicę z nazwiskami tuszyńskich Żydów oraz tabliczkę powstałą w ramach projektu oznakowania cmentarzy żydowskich, realizowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowy Instytut Dziedzictwa i Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Głaz z tablicą informacyjną na cmentarzu żydowskim w Tuszynie

Właścicielem cmentarza jest Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi. Obiekt nie jest wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków, nie posiada wpisu w rejestrze zabytków nieruchomych województwa łódzkiego.

Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
AAN, Urząd do Spraw Wyznań, sygn. 13/377, Uporządkowanie cmentarza.
AGAD, Centralne Władze Wyznaniowe Królestwa Polskiego, sygn. 190/1568, Akta tyczące się gminy żydowskiej
w Tuszynie w województwie kaliskim.
AIPN, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie, sygn. IPN BU 1629/117, Ośrodek Wypoczynkowy MSW Tuszyn Las w woj. łódzkim - projekty rozbudowy sporządzone przez Wojewódzkie Biuro Projektów w Łodzi.
Zdjęcia: Marek Busiakiewicz
Zdjęcie pomnika: Wiktoria Pałatyńska
Listę nazwisk Żydów z Tuszyna znajdziesz tutaj:

Dział o Tuszynie powstał dzięki pomocy i zaangażowaniu Marka Busiakiewicza.
macewa Rywki Chany macewa z Tuszyna świece - symbol umieszczany na grobach kobiet Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka
Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka
Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka
Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka Tuszyn - fragment żydowskiego nagrobka
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecję.
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas